Nadciśnienie tętnicze, zwane również hipertensją, to jedna z najczęstszych chorób przewlekłych współczesnego świata. Dotyka milionów ludzi na całym świecie, a jej długotrwałe konsekwencje mogą prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zawał serca, udar mózgu czy niewydolność nerek. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą znaczną miarą zmniejszyć ryzyko powikłań.
Co to jest nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze charakteryzuje się trwałym wzrostem ciśnienia krwi w naczyniach tętniczych. Według wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC), za nadciśnienie uznaje się wartości ciśnienia skurczowego równe lub wyższe niż 140 mmHg oraz/lub ciśnienia rozkurczowego równe lub wyższe niż 90 mmHg, mierzone w warunkach spoczynku.
Diagnostyka nadciśnienia tętniczego
Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego wymaga systematycznego pomiaru ciśnienia krwi oraz wykonania dodatkowych badań diagnostycznych. Kluczowe etapy diagnozy obejmują:
- Pomiar ciśnienia krwi
- Pomiar ciśnienia powinien być wykonywany w warunkach spoczynku, po kilku minutach odpoczynku pacjenta.
- Zaleca się pomiary poranne i wieczorne przez co najmniej tydzień w celu uzyskania średniej wartości ciśnienia.
- Wskazane jest korzystanie z automatycznych aparatów do pomiaru ciśnienia z mankietem zakładanym na ramię.
- Monitorowanie ciśnienia krwi w domu (HBPM)
- Pomiary wykonywane przez pacjenta w domu pozwalają na ocenę ciśnienia w naturalnych warunkach.
- Ułatwia to diagnozowanie nadciśnienia białego fartucha (zwiększonego ciśnienia w obecności lekarza) oraz nadciśnienia maskowanego (prawidłowe ciśnienie w gabinecie, a podwyższone w domu).
- Całodobowe monitorowanie ciśnienia krwi (ABPM)
- Badanie to polega na noszeniu przez pacjenta specjalnego aparatu mierzyącego ciśnienie w regularnych odstępach przez 24 godziny.
- ABPM dostarcza informacji o rytmie dobowym ciśnienia oraz wykrywa epizody nadciśnienia nocnego.
- Wywiad lekarski i badanie fizykalne
- Wywiad pozwala na ocenę czynników ryzyka, takich jak otyłość, palenie papierosów, dieta bogata w sól czy brak aktywności fizycznej.
- Badanie fizykalne obejmuje osłuchiwanie serca, pomiar masy ciała, wzrostu oraz obwodu talii.
- Badania laboratoryjne i obrazowe
- Badania krwi: morfologia, poziom elektrolitów, glukoza na czczo, profil lipidowy, kreatynina, wskaźnik filtracji kłębuszkowej (eGFR).
- Badanie moczu: ocena obecności białkomoczu, glukozy i innych anomalii.
- EKG: w celu wykrycia przerostu lewej komory serca lub innych zaburzeń.
- USG jamy brzusznej: ocena nerek i nadnerczy w przypadku podejrzenia nadciśnienia wtórnego.
Czynniki ryzyka i profilaktyka
Czynniki ryzyka nadciśnienia tętniczego dzielimy na modyfikowalne i niemodyfikowalne. Do modyfikowalnych należą:
- Otyłość i nadwaga
- Nieprawidłowa dieta (bogata w sól, tłuszcze trans, uboga w warzywa i owoce)
- Palenie papierosów
- Nadmierne spożycie alkoholu
- Brak aktywności fizycznej
Do niemodyfikowalnych czynników ryzyka zaliczamy wiek, płeć męską oraz predyspozycje genetyczne.
Profilaktyka nadciśnienia obejmuje zdrowy styl życia, redukcję masy ciała, ograniczenie spożycia soli i alkoholu, rzucenie palenia oraz regularną aktywność fizyczną.
Podsumowanie
Nadciśnienie tętnicze jest poważnym problemem zdrowotnym, który wymaga systematycznej diagnostyki i skutecznego leczenia. Regularne pomiary ciśnienia krwi, badania dodatkowe oraz świadome zarządzanie czynnikami ryzyka pozwalają na skuteczną kontrolę choroby i minimalizują ryzyko powikłań.
